Konopaccy puszczają prawem Olęderskim Bystrzec 1679 roku. Katarzyna Lukrecja Guldenstern otrzymała dożywocie na wsi Bystrzec z całym kluczem do niego należącym po swoim pierwszym mężu, którym był Jan Kazimierz Kretkowski. Od momentu zawarcia związku małżeńskiego ze Stanisławem Aleksandrem Konopackim, wszystkie dobra położone w województwie malborskim przeszły we władanie senatorskiej rodziny panów z Konopatu i Rynkówki. Niestety tymi dobrami Stanisław nie zamierzał zarządzać, wydzierżawił więc półtrzeci wolnej włóki na Pastwiskach Candrowskich należących do klucza bystrzeckiego. Konopaccy wydzierżawili na 13 lat prawem Olęderskim Pyszkowskim pochodzącym z drobnej szlachty. Arendarzem pozostałej większej części klucza bystrzeckiego był Mikołaj Dziwanowski. Zasiadał on na Białym Dworze z większą częścią Bystrzca wobec wcześniejszego zadłużenia ze strony Kretkowskich. Niestety dziedziczka majętności bystrzańskiej, Katarzyna Lukrecja Guldenstern zmarła dwa lata po tym fakcie. Ponieważ Bystrzec był kwestią sporną pomiędzy Konopackimi a Kretkowskimi, wciąż trwały o niego batalie sądowe, po śmierci małżonki Stanisław Aleksander doszedł do ugody z Kretkowskimi, jednak klucz bystrzecki a konkretnie dochody z niego pozostawił sobie. Po zawoalowanych negocjacjach na temat których będziemy publikować dokumenty w HS, wydzierżawił całość Mikołajowi Dziwanowskiemu a to za sprawą jego małżonki.
My małżonkowie Stanisław na Konopatach Konopacki Kasztelanic Elbiński i Katarzyna Lukretia Guldenstern, jako dóbr Bystrza i innych pani oprawna i dożywotnia z jednej, a Jegomościom Panem Kazimierz Pyszkowski i Lucretią małżonką z drugi strony takie miedzy sobą zawierają kontrakt w niżej opisany sposób.
Iż Jegomoście wzwyż mianowani wynajmują włók półtrzeci w Lądach i nizinach Pastwiska Candrowskiego Jegomościom Panom Pyszkowskim małżonkom do lat trzynastu po sobie nierozdzielnie idących trybem praw i zwyczajów Olęderskich. Które to lata poczynają się od Panny Maryi Gromnicznej w roku tysiąc sześćset siedemdziesiątym dziewiątym a kończyć się będą te lata na tęż Pannę Maryję Gromniczną w roku tysiąc sześćset dziewięćdziesiątym drugim. A ponieważ te włóki są puste i mało zażywane, na których żadnych budynków nimasz, tedy Ichmościowie podpisują na lat cztery bez wszelkiego czynszu i danin z tą kondycja, aby Jegomość Pan Pyszkowski budynki trybem Olęderskim pobudował, rowów wszystkich na tych gruntach dobeł a Ichmość z boru bystrzyckiego drzewa do tychże budynków bez zapłaty pozwala, które to budynki i rowy z wyprawą gruntów tym Ichmościom Panom Pyszkowskim ze czterech lat submituje się wystawić.
A po wyjściu lat czterech tych a data kontraktu czynsz na każdą Pannę Marię Gromniczną podług zwyczaju w tych majętności Olęderskich. Ichmość Panowie Pyszkowscy małżonkowie do dworu bystrzyckiego, kiedy po latach oddawać będzie aż do wyjścia lat w tym kontrakcie wyrażonych. Podatki Rzeczypospolitej po wyjściu i przed wyjściem tych czterech, od każdy włóki po złotemu jednemu. Poboru podług uchwały prowincji pruskiej płacić do dworu bystrzyckiego powinien, piwa Ichmościom pozwalają robić Jegomości Panu Pyszkowskiemu, ale tylko na własna potrzebę jego nie żadnego szynku. Mają także Ichmości Panowie Pyszkowscy małżonkowie wolne drwa na swoja potrzebę do palenia, chrustu do grodzi, co im będzie potrzeba. Ryków olszowych i palów, co ich będą potrzebowali, drzewa na pale do mostów, ale bez szkody w borach, z opowiedzeniem się każdy raz przez te wszystkie lata Ichmosć pozwalają i przy tych wszystkich wolnościach mianowanych zachowują.
W razie wypadku strzeż Boże powodzi i zalania lądów, nieprzyjaciela koronnego i zrujnowanie przez niego, powietrza na ludziej, bydło, po takim każdym szansa od płacenia czynszów takiego roku wolny zostawać powinien, a jeżeliby te lady, komu inszemu zaprzedać chciały, to za konsensem naszym albo sukcesorów uczynić będzie powinien o tylko samym Olędrom uczynić nie będzie wolno. A po wyjściu lat wszystkich tędy te lady tak z budynkami należytemu, jako i rowami dobytymi i gruntami wyprawnemi, submitują się Ichmości Panowie Pyszkowscy małżonkowie, do rąk Ichmość Panów Konopackich małżonków oddać i za budynki ani wyprawę gruntów żadny nagrody upominać się nie będą.
Co sobie kontrahenci z sukcesorami pod zakładem półtora tysięcy złotych strzymać i ziścić obiecują przy podpisie rąk swoich pieczęć przykładają.
Dan w Bystrzu 2 lutego roku tysiąc sześćset siedemdziesiątego dziewiątego.
Stanisław Konopacki Kasztelan Elbiński
Katarzyna Lukrecja Guldenstern Konopacka Kasztelanka Elbińska
♣
Rzeczpospolita Obojga Narodów – Bystrzec – Województwo Malborskie
