Testament Marianny Kruszyńskiej 1721 roku spisany

Testament Marianny Kruszyńskiej 1721 roku spisany. Walerian Kruszyński i Joanna z Kitnowskich posiadali pięcioro dzieci, Marianna zmarła młodo w stanie panieńskim jako przyszła zakonnica co wynika z poniższego testamentu.

W Imię trójcy przenajświętszej, Ojca, Syna i Ducha.

Ku większej czci i chwale najświętszej Maryi Panny i świętych pańskich a zbawienia dusze mojej. Uważając ja grzesznica, co raz większa i większą słabość zdrowia mego a nie znając się być śmiertelną, bo pod powszechny prawem i wyrokiem Boskim zostającą, kto się rodzi na świat też zbierać musi, więc mając i pewność śmierci, ale niepewną godzinę tejże śmierci zawczasu będąc jeszcze spełna rozumu i chcąc po pańsku schodzić z tego świata i żebym na tamtym, dusza moja ciężaru nie czyniła, też duszę i fortunkę moje w niżej opisany sposób rozporządzić należycie umyśliłam, jako i rozporządzam.

Przeto Bogu mojemu duszę a ziemi od się ciało, aby to, którą drogę wieczną swoją przenajświętszą odkupić raczył, nie chciał gardzić, ale ją przyjął do chwały swojej wiekuistej Bóg miłosierny. Z fortuny zaś mojej wielebnym Ichmościom Pannom toruńskiej reguły św. Benedykta na nowym mieście do kościoła św. Jakuba naznaczam i leguję, złotych dobrej monety pruskiej trzy tysiące na prowizję, to jest do ołtarzy czterech, do ołtarza naprzód Panny Szkaplerznej tysiąc, do ołtarza św. Józefa tysiąc, a żeby przed tymi ołtarzami msze święte odprawiały się, przed każdym, co tydzień jedna za dusze moją i krewnych moich, do ołtarza św. Antoniego pięćset i do ołtarza Barbary św. pięćset także na prowizję a żeby i w tych ołtarzy przed każdym jedna msza święta bywała, co dwie niedzieli. A też intercyzą czwarty tysiąc złotych dobrej monety pruskiej Ichmościom wielebnym oo. Dominikanom do dwóch ołtarzy, to jest do ołtarza najsłodszego imienia Jezus i do ołtarza naszej Maryi Panny Różańcowej po pięćset złotych dobrej monety, do każdego także prowizją naznaczam i zapisuję, a żeby u tych ołtarzy msze święte odprawowały się dla ratunku dusze mojej, u każdego, co dwie niedzieli po jednej. Piąty tysiąc złotych dobrej monety pruskiej wielebnym oo. Jezuitom Toruńskim na msze święte naznaczam i leguję a żeby jak najprędzej dusze mojej przez słuszne ofiary swoje ratowali. Szósty tysiąc złotych wielebnym oo. Reformatom Podgórskim, jako dla najprędszego ratunku tejże dusze mojej na msze święte zapisuję i leguję.

Sto złotych i kilka dobrej monety za leki w aptece przez Pana Ciszewskiego dla ratunku zdrowia mego nabrane a żeby były zapłacone i wliczone. Naznaczam do tych dobrej monety 36 pannie Rybkowskiej niegdyś służebnice mojej, proszę dać i zapłacić. Tejże pannie do jej zasług złotych pięć dobrej monety do zapłacenia naznaczam. Pannie Konstancji Ruszkowskiej zakonnicy i mej Xeni […] za kwartał jeden złotych 30 dobrej monety pruskiej należy wypłacić i tę naznaczam i wyrażam do Chełmna, na najświętszej Panny Bolesny a żeby się ślubowi memu zadość stało na mszy świętych a wydać nakazuję i obowiązuję, jerze srebrne za złotych 3 i świece jarzące tejże wielkości, co ja do tegoż ołtarza podług ślubu mego uczynionego a niewykonanego za żywota mego, kupić dać, zapłacić obowiązuje się i proszę na na ciała mego a bardziej na pogrzeb, któremu miejsce do spoczynku naznaczam w kościele św. Jakuba wielebnych tychże Ichmościów panien zakonnych toruńskich i na obrządek jego pochowania złotych sto dobrej monety leguję i naznaczam. Jegomości księdzu Mateuszowi kapelanowi wielebnych Ichmościom Panien zakonnych toruńskich Dziemińskiemu złotych 9 dobrej monety pruskiej, aby dane były i zapłacone proszę i obliguję. Pewnej sprawie długu […] pięć dobrej monety a żeby te za dusze się obrzuciły, bo nie […] rzam księdzu Jakubowi Cichowskiemu kapelanowi tychże wielebnych panien zakonnych toruńskich za pracę jego i zapłatę długu złotych 16 naznaczam złotych dobrej monety sto […] czas legacji poczynione i uspokojenie długów, co komu należy na fundamencie posagu mego pięć tysięcy dobrej monety do klasztoru i półtora na wyprawę także dobrej monety do tegoż klasztoru, jako jest karta dana od Jaśnie Wielmożnej Pani Kasztelanowej Gdańskiej a macochy mojej i rewers nam, testamentem przez świętej pamięci Jaśnie Wielmożnego Pana Waleriana Kruszyńskiego Kasztelana Gdańskiego a ojca mojego i dobrodzieja kochanego naznaczone, wyrażone i zapieczętowane. Do którego i ten testament aby się referował należy i potrzeba to, komu z Ichmościów trybunał święty pomienionej summę posagową moje płacić i liczyć każe czyli Jaśnie Wielmożnej Jejmości Pani Kasztelanowej Gdańskiej czyli Wielmożnemu Jegomości Panu Piotrowi Kruszyńskiemu, kasztelanicowi Gdańskiemu a bratu memu kochanemu.

Tę zaś mniejszą cząstkę posagu mego, to jest klasztorną a nie światową dwu następujący dobrej monety na dyspozycję ratunku za dusze moją obrałam sobie, a to dlatego, że ta nie winna intencja a wola moja były w świętym zakonie służyć Bogu w całym życiu moim było, że zaś intencji moich za żywota do zawierzonego terminu przywieźć nie mogłam dla różnych przeszkód i trudności pod obrzęd tego, żebym niegodne było oblubienica i sługą Chrystusową, że mię nie chciało okryć sukienką Benedykta świętego ojca i […] mego, jako i matki mojej Scholastyki świętej. Będąc już przez niemały czas po próbie, więc przy najmniejszej po śmierci niechcący miało[…] i respekt cielsko moje, którym ja, że zaparła, nieść nie mogła a żeby z łaski i dany Kseni najprzód w Chrystusie mojej wielce Mości Panny i dobrodziejki w sukience świętego Benedykta, to jest po zakonnemu w pościele świętego[…] Wielebnych tychże ichmościów Panien Zakonnych Toruńskich było pochowane i pogrzebione proszę i zobowiązuję na straszny sąd Boży, na rany Jezusowe zaklinam. Pamiętając, jako parafianki a żeby i […] nie był ukrzywdzony w niczym podług powinności pogrzebowej. Jegomości Księdzu Aleksandrowi Karusieckiemu pasterzowi memu złotych 60 naznaczam i leguję.

Na koniec sukcesorkę najprzód Pannę Teresę Zakrocką Xenię toruńską i dobrodziejkę moję i cały konwent rzeczy moich znajdujący się w depozycie u tychże Ichmościów naznaczam i obieram sobie zobowiązując na miłość Boską i zbawienia duszę a żeby podług woli swojej i upodobaniu, ale wszystko na ozdobę kościoła to jest, antep…, ornaty i inne apperance obróciła kościelne i palikowała nadto do ołtarza naszej Panny Szkaplerznej Józefa świętego i innych Jejmości jednak a dobrodzieja osobliwie, którą obowiązuje na miłość Jezusa mojego a żeby pamiętała na dusze moje to jest zdania ….Co się podobać będzie z rzeczy moich daję i ofiaruję i wszystkich upraszam. Jejmości Pannie Zakrystianie, jeżeli łaska je [..] Imamusu ofiaruję Jejmości Pannie Przeciszewskiej wola Jejmości Pannie by to […] z płótna na fartuchy […] Pannie Helenie Orłowskiej mnie w chorobie usługującej parę sukien szarych alias siwych przechodzonych dać za jej usługi. Płótno, które jest u Panny Xeni przysposobione, wyprawę moje po śmierci mojej do ostatniego łokcia na lubo[…] wydane było. Pierścieni dwa do monstrancji naznaczam pudełka dwa srebrne na jedno przerobić proszę na chowanie naszych hostii do monstrancji na ekspozycję […] u dwóch ołtarzy, aby była zażywana na uroczystość to jest […] u naszej panny ołtarza a drugi u ołtarza Józefa św. To jest wola moja i dyspozycja. Łyczaku kilka łokci ten na firanki obrócić proszę do ołtarza naszej Panny Szkaplerznej. Koronki są tam nie szpetne, to je może aplikować do komży i albów Jegomości księdzu Starzyńskiego podług możności ukontentować proszę za pracę jego choćby talerami dwienastu albo piętnastu. Pewnej babce złotych trzy którem znam, że oddać trzeba, więc proszę a żeby za dusze jej była obrócone na msze święte. A wreszcie miast to pieniędzy, zaraz po śmierci mojej temuż Jegomości księdzu Mikołajowi Wienchowiczowi Czarzynskiemu plebanowi, za staranie tego ojcowskie około duszy mojej, szubę szlomami podszytę stare leguję i ofiaruję ubóstwu za duszę moje podług możności w Imię Boskie a jałmużnę, aby byłą dana proszę i obliguję ja.

A dwie inna jest ostatnia wola moja, która a żeby we wszystkim była zachowana, wykonana w niczym nieodmienna ani kasowana na rany Jezusowe, na miłość Boską, na zbawienia dusze, na straszny sąd Boski proszę. Obliguję i obowiązuje, zaklinam ze egzekutorów zaś obieram sobie Ichmościów, aby tej ostatniej woli mojej we wszystkim zadość uczynili, Wielmożnego Jegomości Pana Piotra Kruszyńskiego Kasztelanica Gdańskiego a rodzonego mego kochanego i Jegomości Wielmożnego Tomasza Dąbskiego Skarbnika Brzeskiego [..] I do tej ostatniej woli mojej usługi dla miłości Boskiej Ichmościów zapraszam, na co przy rozumie dobrym będąc podpisuje się.

Działo się dnia dwudziestego siódmego lutego roku tysiącznego siedemsetnego [dwudziestego] pierwszego w Cichoradzu.

Marianna Kruszyńska
Kapelan Ksiądz Aleksander Karusiecki Pleban Łążynski
Ksiądz Mikołaj Wienczkiewicz Pleban Czarzyński

♣

Rzeczypospolita Obojga Narodów – Cichoradz – Województwo Chełmińskie